«پهلوانان» مستند
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۶۲۸۱۴
محمدحسین مروج کاشانی: از دوران طفولیت و نوجوانی هر وقت نام «پهلوان» را می‌شنیدم به یاد افرادی می‌افتادم که با ورزش کردن، بسیار قدرتمند و پرتوان شده‌اند و با خلق و خوی خاص خود به فکر کمک کردن به افراد به ویژه مردمان نیازمند و ناتوان هستند. با همین ذهنیت همواره در فکر و ذهنم این بود به هر کسی که می‌گویند پهلوان یعنی انسانی که با حضور در گود زورخانه در ورزش باستانی و پهلوانی و انجام حرکات و تمرین‌های خاص این ورزش، خود را قوی و نیرومند کرده تا به افراد دیگر کمک کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پهلوانان به روایت اسناد این آستان مبارک
در مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اسناد ارزشمندی از حضور پهلوانان در عرصه‌های مختلف اجتماعی وجود دارد چه در قالب نیروهای نظامی و مستحفظین از شهرها و چه در قالب شغل‌هایی که نیازمند زور و بازوی بیشتری برای انجام آن بوده است. البته عمده این اسناد مربوط به دوره صفویه است و در دوره‌های بعدی به نحو چشمگیری تعداد آن کاهش پیدا می‌کند. علت ذکر اسامی این افراد در اسناد آستان قدس رضوی، انجام امور محوله این آستان مبارک چه در قالب نیروی آزاد و چه به صورت کارکنان مجموعه آستان قدس رضوی است.
پهلوان به مثابه بیلدارباشی آستان قدس رضوی
بیشترین اسناد با عنوان پهلوان مربوط به گروه شغلی «بیلداران» است. همان گونه که از این واژه مشخص است بیلدار به کسانی گفته می‌شده که کار کندن و حفر زمین، ساختمان و یا جوی آب را بر عهده داشتند. به نظر می‌رسد انجام این گونه کارها نیاز به وضعیت جسمانی خاص داشته و علت حضور پهلوانان در این جایگاه است. در برخی از این اسناد به حقایقی در این زمینه اشاره شده است مثلاً در سند شماره ۲۷۵۱۲ (صفحه۳) مربوط به سال۱۰۱۰ هجری قمری به بیلدارباشی آستان قدس حقوق پرداخت شده است. در بخشی از این سند آمده است: «... اعتراف صحیح شرعی نمود پهلوان درویش بیلدارباشی و استاد سلطان محمد بنا و جماعت بیلداران از شش نفر که مبلغ یک توان و دو هزار دینار از بابت موافقت سنه بارس ئیل (از سال‌های ترکی) علی وکیل معلی نواب عالیحضرت سیادت و نقابت پناه دیانت و ایالت حکومت دستگاه اسلام ملاذی زینا لسیاده و النجابه و الاماره و الایاله و الحکومه و العز و الاقبال قاضی سلطان المتولی واصل جماعت مذکور شده و این چند کلمه حسب السند قلمی شد تحریرا فی شهر محرم الحرام سنه ۱۰۱۰قمری».
پهلوان به مثابه تفنگچی‌باشی
حضور پهلوانان در گروه‌های نظامی از دیگر مطالبی است که در اسناد به چشم می‌خورد. مشاغلی مانند جزایرچی، تفنگچی، توپچی و تفنگچی‌باشی از جمله گروه‌های نظامی است که پهلوانان در آن حضور داشتند. باغبان، سرکاردار مزارع، انباردار، میراب، داروغه، چاهخو، سقا تحصیلدار و علمدار از جمله مشاغلی هستند که افرادی که عهده‌دار آن بودند لقب پهلوان نیز داشته‌اند.
در سند دیگری به شماره ۲۷۵۷۷ (صفحه ۳) مربوط به سال۱۰۱۲ قمری، «محمدحسن علمدار آستان قدس» با لقب پهلوان معرفی شده است. در بخشی از این سند آمده است: «... اعتراف صحیح شرعی نمود پهلوان محمدحسن علمدار که مبلغ سه هزار دینار تبریز رایج خراسان و مقدار پنج خروار غله مناصفه به وزن مشهد مقدس از بابت موافقت سنه بارس ئیل (از سال‌های ترکی) علی وکیل معلی نواب سیادت و نقابت پناه، امارت و ایالت و حکومت دستگاه، اسلام ملاذی، زینا لسیاده و النجابه و الاماره و الایاله و الحکومه و العز و الاقبال قاضی سلطان المتولی واصل مشارالیه شد و این چند کلمه حسب السند قلمی شد تحریرا فی شهر محرم الحرام سنه ۱۰۱۲ قمری».
پهلوان به مثابه باغبان سرکار فیض‌آثار
همان گونه که گفته شد باغبانان نیز از دیگر پهلوانان دوره صفوی در مشهد بودند. در بخشی از سند شماره ۳۲۲۷۱ (صفحه۹) مربوط به سال ۱۰۹۰ قمری چنین می‌خوانیم: «... پهلوان محمدحسین و غیره باغبانان قدیمی و جدید مزرعه سمزقند از قرار رقم عالیجناب متولی آنکه کتاب نجابت و رفعت و متعالی پناه توفیق آثار رفیع مقداری مستوفی الالقابی از ابتداء نوروز سلطانی سنه قوی ئیل (از سال‌های ترکی) لغایت یک سال شمسی کامل پهلوان محمدحسین و غیره باغبانان باغ قدیمی و جدید مزرعه سمزقند را به تفضیل ذیل (شامل) پهلوان محمدحسین طراح و پهلوان رضا باغبان باغ قدیمی و پهلوان کریم و پهلوان قربان باغبان باغ جدید در سلک باغبانان سرکار فیض آثار منتظم دانسته مرسوم باغبانان مزبور موافق معمول سرکار موهبت آثار برخط نوشته به تاریخ شهر جمادی الثانی سال ۱۰۹۰ قمری».
البته متأسفانه در اسناد به ویژگی‌های بدنی و اخلاقی این گونه افراد اشاره نشده است که بتوان در مورد روحیات آنان و منش و رفتارشان قضاوت کرد، اما موردی هم در خصوص عدم انجام صحیح کار و یا هر مورد منفی دیگری نیز به چشم نمی‌خورد.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: اسناد آستان قدس رضوی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۶۲۸۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سلبریتی تراز یعنی پهلوان رزاز
فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای را با نامداران و قهرمانانش باید شناخت و شناساند. یکی از برترین پهلوانان این حوزه که تاریخ به خود دیده «سیدحسن رزاز» است. در این گزارش کمی به شخصیت و مرام او می‌پردازیم.
نامی که ما را به کاوش وا داشت
اردیبهشت ۱۴۰۱، وقتی برترین‌های یک‌صد سال ورزش ایران در جشنواره‌ای با همین نام معرفی و تقدیر شدند، شاید بسیاری از ما که اطلاعات چندانی از ورزش‌های باستانی و پهلوانان آن نداریم، انتظار داشتیم نام «غلامرضا تختی» را به‌عنوان «برترین پهلوان قرن» ببینیم.
اما «سیدحسن رزاز» این جایگاه را از آن خود کرده بود. کسی که «جهان‌پهلوان تختی» درباره‌اش گفته بود «من هرچه دارم از آقا سیدحسن رزاز دارم.» این مرد کیست که جهان‌پهلوان شهیر ما خود را وام‌دار او می‌داند؟
نام و نشانش را که پرس‌وجو کنید، از زورخانه‌ای‌ها و باستانی‌کاران سرشناس تقریباً کسی نیست که او را یک اسطورهٔ اخلاقی و «جهان‌پهلوان» نداند.
اما گویی غبار زمان آن‌چنان بر چهرهٔ این شخصیت مهم مردمی نشسته که رهبر انقلاب هم به شناخت و معرفی او توصیه کرده‌اند «سیدحسن رزاز و... که پهلوان‌های جوان ما حتماً شرح حال اینها را در کتاب‌ها و مجلات خوانده‌اند، اینها چهره‌های معروف ورزش باستانی هستند که در طول تاریخ گذشته حضور داشتند. ببینید و معلوم کنید که اینها که بودند و چه‌کار کردند. اینها مردان متدینی بودند.»
پهلوان قهرمان، روحانی مردمی، مبارز سیاسی
«سیدحسن شجاعت» که به خاطر شغل پدرش (برنج‌فروشی) به «رزاز» معروف است، سال ۱۲۵۷ در تهران به دنیا آمد. او بخشی از دوران قاجار و پهلوی را دید و نهایتاً در سال ۱۳۲۰ مسموم شد و با مرگی مشکوک چشم از دنیا رفت. او نه فقط پهلوان و کشتی‌گیری ماهر، بلکه قهرمان دل‌ها و مصلح محله، و خانه‌اش خانهٔ امید مردم بوده است.
«اردشیر آل‌عوض» تاریخ‌پژوه و محقق فرهنگ عامه می‌گوید «او در جوانی برای ادامهٔ تحصیل به حوزهٔ علمیهٔ نجف می‌رود و بعد از کسب علم در محضر بزرگان حوزه و با پیشنهاد آخوند خراسانی به تهران مهاجرت می‌کند. نظر آخوند خراسانی این بود که مقبولیت سیدحسن رزاز بین مردم به‌کار مشروطه‌خواهان می‌آید... او در جریان سفر به تهران حامل پیام مهمی برای مشروطه‌خواهان بوده و از آنجا که آخوند خراسانی مدافع انقلاب مشروطه بود احتمالاً در تأیید فعالیت مشروطه‌خواهان در تهران نامه‌ای نوشته بوده که باید به دست آنها می‌رسید.»
پس می‌توان علاوه بر پهلوان و روحانی، مبارز سیاسی را هم بر ویژگی‌های سیدحسن رزاز افزود.
پهلوان ایرانی که نامش جهانی شد
«علی جعفرنژاد» یک جهانگرد ایرانی و کسی است که سال ۱۳۹۵ خانهٔ پهلوان رزاز در محلهٔ عودلاجان را خریده و با کمک مهندسان سازمان میراث فرهنگی آن را مرمت کرده است. او وقتی متوجه می‌شود خانه‌ای که خریده متعلق به «سیدحسن رزاز» بوده، شروع به تحقیق دربارهٔ او می‌کند. در جریان مطالعه متوجه می‌شود پهلوان شهرت جهانی داشته است.
این شهرت به ماجرای مبارزهٔ او با یک کشتی‌گیر هندی به نام «کاهوتا» برمی‌گردد که در جهان بی‌رقیب بوده است. وقتی وارد ایران می‌شود و رسماً حریف می‌طلبد، سیدحسن رزاز برای مبارزه معرفی می‌شود. سیدحسن، کاهوتا را خاک می‌کند، ولی او نمی‌پذیرد تا اینکه سیدحسن دوباره او را شکست می‌دهد.
با این شکست، کشتی‌گیر هندی تمام مدال‌هایی را که در رقابت با پهلوان‌های سرشناس جهان گرفته بود به سیدحسن رزاز تقدیم می‌کند و می‌گوید «از امروز تو جهان‌پهلوان هستی.»، اما سیدحسن قبول نمی‌کند. این خبر در دنیا می‌پیچد و هنوز در روسیه، هند، عراق، آلمان، سوئد، عربستان و... سیدحسن رزاز را به‌عنوان پیشکسوت کشتی می‌شناسند.
پهلوان رزاز در مسابقات خارجی بسیاری شرکت داشته و معمولاً جوایز و درآمد‌های حاصل از حضور در این مسابقات را در امور خیریه صرف می‌کرده است. آل‌عوض با بیان این نکته می‌گوید «در جریان انقلاب مشروطه، پهلوان رزاز به دلیل هم‌صدایی با مردم، حدود ۴ ماه دستگیر و در باغ‌شاه حبس و مجازات شد. هرچند به دلیل منش پهلوانی و شجاعت و نیکوکاری‌اش آن‌قدر میان مردم محبوب شده بود که محمدعلی‌شاه به دلیل اعتراضات و فشار افکار عمومی مجبور شد این پهلوان نامی را از زندان آزاد کند.»
یکی از فیلم‌های برگزیدهٔ جشنوارهٔ عمار ۱۴۰۲ مستندی دربارهٔ پهلوان رزاز با نام «آخرین زنگی زمانه» است. «سیدجمال عودسیمین» تهیه‌کنندهٔ این مستند که از طریق یک کتاب با سیدحسن رزاز آشنا شده می‌گوید «وقتی آن کتاب را خواندیم، با این نکته مواجه شدیم که چقدر سلبریتی‌های جامعهٔ ایرانی در گذشته متفاوت از امروز بوده‌اند. این سوژه برایمان مسأله شد که چقدر افرادی که آن زمان‌ها به شهرت می‌رسیدند و معروف می‌شدند، با چهره‌های امروز متفاوت بوده‌اند. سیدحسن رزاز در واقع سلبریتی زمان خود بود.»
مرگ مشکوک یک قهرمان مردمی
«مهرداد خاکی» کارگردان این مستند دربارهٔ وفات این قهرمان پهلوان می‌گوید «اصل ماجرای مرگ سیدحسن هنوز هم مبهم است و معلوم نیست به دست چه کسی به قتل رسیده. اما اینکه او به واسطهٔ سم، مسموم شده واقعیت دارد. عده‌ای می‌گویند رضاشاه او را به قتل رسانده و عده‌ای دیگر برخی جریانات سیاسی آن روز را به این ماجرا مربوط می‌دانند. فارغ از اینکه عامل این کار چه کسی بوده، ما شاهد فروریختن یک کوه بودیم.»
خانهٔ زیبای این پهلوان نامدار در محلهٔ عودلاجان اکنون به یک هاستل برای گردشگران خارجی تبدیل شده و گردشگران ایرانی هم می‌توانند از آن دیدن کنند.
منبع: فارس
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»